Knikkende knieën, zwetende handen, je voelt je hart kloppen in je keel, de spanning slaat op je stem… voor velen is spreken in het openbaar een stressvol moment. Maar wist je dat je met stemcoaching een aantal technieken kunt leren om meer zelf-vertrouwen te winnen. Een prachtvoorbeeld is het waargebeurde verhaal van stotterende koning George VI, verfilmd in de klassieker de King’s Speech. De film getuigt van een koninklijk staaltje stemcoaching. De koning vindt zijn stem met hulp van stemcoach Lionel. Samen lopen zij een pracht coachingstraject en zo weet de koning het volk in tijd van oorlog te leiden en zijn vertrouwen te hervinden.
“It takes leadership to confront a nation’s fear.
It takes friendship to conquer your own.
Spreekangst – als spanning regeert
Een koning moet leiderschap uitstralen. Je moet krachtig en overtuigend jouw volk toespreken vooral in oorlogstijd. Maar wat als de spreekangst je beheerst en de spanning je naar de keel grijpt ? Het is het doemscenario van George VI die in zijn toespraken letterlijk verst(r)ikt raakt in zijn spraak. Een stotterende koning wekt geen vertrouwen. Zonder stem geen leiderschap.
Spreekangst overwinnen – hoe?
In zijn zoektocht naar het overwinnen van zijn spreekangst, volgt Bertie het advies van verschillende spraaktherapeuten op. De één adviseert roken ter ontspanning van het strottenhoofd. Een ander probeert hem, naar de Griekse redenaar Demosthenes, met een mondvol knikkers een boekpassage luid en duidelijk te laten voorlezen. Niets helpt; de koning raakt steeds meer gefrustreerd. Na een aantal publieke vernederingen besluit zijn vrouw Elizabeth de onconventionele spraaktherapeut Lionel Logue in de arm te nemen. Hij is geen opgeleide logopedist maar ‘zelfbenoemd’ spraakspecialist. Lionel heeft dan geen officiële titel maar wel een flinke dosis ervaring: hij begeleidde getraumatiseerde militairen uit WO I die allerlei spraakproblemen kregen. Deze ervaring ‘met de mens achter de stem’ weerspiegelt zich in Lionels ontwapenende aanpak en vragen. Daarnaast heeft Lionel, fervent amateur toneelspeler, een getrainde stem en ontbreekt het hem niet aan een flinke dosis humor!
Spreekangst – overwin je innerlijke ‘commentaar’ stem
In de eerste sessie wordt Bertie meteen ontdaan van de koninklijke franje en titels. Lionel werkt vanuit gelijkwaardigheid en vertrouwen. Op de vraag vanaf wanneer hij stottert, antwoordt Bertie, haperend: “ al mijn hele leven”. Lionel: “maar ik heb nog nooit een baby of peuter gehoord die van nature stottert…”Bertie woedend: ” I’m not here to discuss personalmatters!” Lionel: “Stotter je ook als je in jezelf praat?”Bertie wimpelt de vragen af omdat hij gelooft dat zijn spraakgebrek alleen met ‘mechanical difficulties’ te maken heeft. Hij vertrekt dan ook nadat hij een in zijn ogen nutteloos experiment heeft gedaan: hij krijgt een koptelefoon met Mozart opera ouverture op en moet dan een sonnet van Shakespeare declameren. Bertie vertrekt gedesillusioneerd met een grammofoonopname van deze sessie onder de arm.
Als hij in een ‘moment of despair’ weken later de opname eens beluistert, hoort hij zichzelf vloeiend de volgende Hamlet passage spreken:
To be, or not to be: that is the question: Whether ‘tis nobler in the mind to suffer
The slings and arrows of outrageous fortune, Or to take arms against a sea of troubles,And by opposing end them. To die: to sleep; No more; and by a sleep to say we end.
Dit wordt het keerpunt in Bertie’s leven. Het klinkende bewijs leert hem: als de innerlijke saboteur van het luisterend oordeel in hem wordt overstemd door muziek, hapert zijn stem niet! Hij besluit terug te gaan naar Lionel.
Spreekangst overwinnen met stemcoaching
In de sessies die volgen zien we Lionel aan het werk met allerlei speelse en praktische oefeningen, ietwat uitvergroot weliswaar. Voor de middenrif-ademhaling wordt niet een boek op de buik gelegd, maar neemt Bertie’s vrouw liefdevol zitting. De kaken worden in duet briesend losgeschud; met ‘Jack en Jill went down the hill’ wordt zwierend een stromende uitademing geoefend. Het middenrif wordt getraind door het uitstoten van het F… woord. Een voorzichtig ‘Fornication’ (vrij vertaald: geslachtgemeenschap) klinkt uit Bertie’s mond, maar even later buldert de gedistingeerde koning Fuck, Fuck, Piss, Ass … Een schuttingtaal tirade klinkt vervolgens moeiteloos door het vertrek. Als de adem vrij stroomt, klinkt de stem!
Als Bertie weer eens in gehakkel vervalt, moedigt Lionel hem aan: ”Zing het dan”… Na enige aarzeling ontvouwt zich tussen het zingen van volksliedjes door, het verhaal van zijn verstikkende jeugd. Bertie voelt zich aanvankelijk ongemakkelijk in de sessies maar gaandeweg groeit er een ware vriendschap en daarmee het vertrouwen dat nodig is om Bertie van het stotteren af te helpen: de sfeer van veiligheid om de mens achter de stotteraar te ‘ont-moeten’.
Dag Spreekangst, welkom zelfvertrouwen
Met vallen en opstaan, woede en onmacht, minachting en respijt worstelen de twee mannen toe naar dé belangrijke radiotoespraak aan de vooravond van WOII. De spanning is te snijden als het opnamelicht 3 x knippert en Bertie door spreekangst stil lijkt te vallen. Lionels bemoeding: ‘Just say it to me as a friend’ geven Bertie uiteindelijk het vertrouwen om te spreken. Lionel ‘dirigeert’ de koning met verve door de speech heen. De koning heeft een stem; het volk een leider. De klinkende stem is de mooiste metafoor van zijn herwonnen geloof in zichzelf.
Spreekangst overwinnen? Stemcoaching helpt!
Ik weet uit mijn eigen ervaring als klassiek zangeres, wat podiumangst is. Ik leer je graag technieken om zelfvertrouwen en kracht uit te stralen als je spreekt!